بررسی حذف های دیستروفی عضلانی دوشن در خانواده های ایرانی و استفاده از آنها در تشخیص پیش از تولد

دیستروفی عضلانی دوشن یکی از شایع ترین اختلالات ژنتیکی وابسته به کروموزوم x است. این بیماری حاصل جهش هایی در ژن دیستروفن است و علامت اصلی بصورت ضعف شدید و پیشرونده عضلات است که سرانجام منجر به مرگ در دهه دوم یا سوم زندگی میشود. با توجه به عدم دسترسی به درمان مناسب به نظر میرسد تشخیص پیش از تولد بهترین شیوه برای کاهش بروز این بیماری در خانواده و نهایتا در جامعه باشد. طی پنج سال اخیر 85 خانواده با یک یا چند فرزند پسر مبتلا به دوشن جهت انجام بررسی های ژنتیکی به مرکز پاتولوژی و ژنتیک کریمی نژاد- نجم آبادی مراجعه کردند. در این خانواده ها حذف های ژن این بیماری بوسیله روش multiplex pcr مشخص و غربالگری برای 20 اگزون انجام شد. سه نوع rflp داخل ژنی (pert 87-15/ xmni, pert 87-8/ taq, ert 87-15/ bamhi) و دو تکرار عمده ca (تجزیه و تحلیل میکروساتلایت 5΄-dys و 3΄-dys) برای بیمارانی که در بررسی های پیشین هتروزیگوسیتی بالائی داشتند بررسی شد. به این ترتیب تشخیص ناقلان و آنالیز پیوستگی (linkage analysis) صورت گرفت. حذف ها در 43 پسر مبتلا (6/50%) و اغلب در اگزون 49 و 50 یافت شدند. باوجود این هیچ نوع جهشی در ناحیه پروموتر دیده نشد. در بررسی سه نوع rflp یادشده در 42 خانواده نتایج در 26 خانواده (9/61%) گویا بود. پس از راه اندازی روش بررسی حذف ها در میکروساتلایتها در این مرکز 30 خانواده به منظور انجام آنالیز پیوستگی و تشخیص آللهای جهش یافته به این روش بررسی شدند که در 12 خانواده جهش در 5΄-dys مشخص شد. با این حال در خانواده های ایرانی تکرارهای ca در 5΄-dys هتروژنی خاصی نداشتند. تشخیص پیش از تولد در 25 خانواده (16 مورد نمونه برداری از پرزهای جفتی و 9 مورد آمنیوسنتز بر اساس زمان مراجعه خانواده ها برای تشخیص پیش از تولد) انجام شد. از میان 14 جنین پسر، 5 مورد مبتلا و 9 مورد سالم و در بین 11 جنین دختر، 4 مورد ناقل و بقیه سالم تشخیص داده شدند. به این ترتیب تکنولوژی pcr multiplex و سه نوع rflp داخل ژنی برای تشخیص پیش از تولد و تشخیص ناقلان انجام شده است. روش های جدیدتر نظیر تکرارهای کوتاه پشت سرهم (str) برای تشخیص پیش از تولد بیماری دیستروفی عضلانی دوشن در حال بررسی هستند.